YERELDEN VE YERİNDEN YÖNETİM BİR FANTEZİ DEĞİLDİR
Bolu’daki otel yangınında yetki ve sorumluluk “Senin miydi, benim miydi” tartışması sürüyor… Aslında tartışmaya hiç gerek yok. Ruhsatı kim veriyorsa, denetleme yetkisi kiminse sorumlu da odur. Yani yangının, facianın sorumlusu tartışmasız Turizm Bakanlığı’dır. Umarız adalet sistemimiz bu konuda hiç yoksa kaybettiğimiz 78 insanın hatırına doğru olan kararı en kısa zamanda verir. Ama bizim bu yazıdaki konumuz sorumluluk konusundaki tartışmalar ışığında sistemin, yani ülkemizin mevcut idari yapısının gözden geçirilmesidir..
***
Yangından bir süre önce “EDİRNE BÜYÜK ŞEHİR OLMALI” diye yazdım. (17.12.2024-HUDUT GAZETESİ) Aslında bütün iller Büyükşehir Belediyesi olmalı… Buna bazı köylü kuyrukçusu solcularımız da dahil olmak üzere çeşitli nedenlerle karşı çıkanlar olsa da geldiğimiz noktada bir yangının sorumluluğunu üstlenecek bir yetkili bile bulamıyoruz. Kimilerimiz yeniden Parlamenter Sisteme dönmemizin çare olacağını söylese de o sistem de, bu konuda tek adam rejiminden farklı değildir. O sistem içinde de böyle bir yangın olsa yine “Turizm Bakanlığı mı, İl belediyesi mi?” tartışmaları sürer gider. Öyleyse çare, yerel yönetimlerle merkezi yönetimin yetkilerini keskin çizgilerle ayırmaktan geçer. Merkezi idarenin yerel yönetimler üzerindeki vesayetini en aza indirmekten geçer.
İyi ama bu iktidar musluklarını Ankara’da elinin altında bulundurmak isteyenlerin işine gelir mi? Elbette gelmez. Başkanlık sistemi olsa da, Parlamenter sistem de olsa yerelden yönetim Ankara’dakilerin işine gelmez.
***
Merkezi yönetimin yerelde, park, bahçe yapması, meydan düzenlemesi, tanzim satış mağazaları açması, çukulata fabrikası projeleri tasarlaması gibi işler merkezi yönetim işleri değildir.. Yani bu işler Valilerin, kaymakamların işi olmamalıdır. Merkezi yönetimin yerel yönetimler üzerindeki tek icraatı, sıkı bir denetleme gücü ve yetkisi ile bu görevini lâyıkı ile sürdürebilmesi olmalıdır. Ülkedeki tüm otellerin Ankara’dan denetlenebileceğinin düşünülmesi bile artık çağımız dünyasında son kullanma tarihi çoktan geçmiş bir uygulamadır. İldeki otellerin yarısını Turizm bakanlığı, öbür yarısını da Belediyelerin denetlemesi gibi absürd bir uygulama gün gelir 78 insanın ölümüne neden olur ve bir türlü sorumlusu bulunamaz. Çağımız dünyasında sorunlar artık YERELDEN VE YERİNDEN çözülmektedir. Aklın yolu da budur.
***
Büyükşehir Belediyeleri, İldeki bu tesisleri 3-5 yılda bir değil çok daha sık denetleme imkanına sahiptir. Merkezi yönetimde olanlar bunun daha pratik ve daha etkin olduğunu bilmiyorlar mı? Elbette biliyorlar.. Ama %60 CHP seçmeninin “Beni yönetsin” diye seçtiği hemen hemen tüm Edirne Belediyelerine rağmen Edirne’de mücavir alanlar dışındaki, hatta Belediye sınırları içindeki yerlere valiler eliyle yerel hizmetler getirilerek seçilmiş yerel yönetimlerle yarış edilmesi artık usulden olmuştur. Böylece hiç önceliği olmayan dağa bayıra sıcak asfalt dökülürken özellikle yaz aylarında binlerce aracın kullandığı Enez’in sahil yolunda her gün pek çok araç çukurlara düşmemek için slalom yapmaktadır.
***
Özet olarak bilinmesi gereken ve doğrusu budur; YERELDEN ve YERİNDEN Yönetim bir fantezi değildir. Tasarruf için şarttır, önceliklerin belirlenmesi için şarttır, sistemin kendi kendini geliştirebilmesi için şarttır. Halkın bu hizmetleri denetleyebilmesi için şarttır. Demokrasinin yerelleşmesi ve gelişmesi için şarttır. Hatta enflasyonun düşürülmesi için bile şarttır.
Merkezi yönetimin yerele hizmet götürmek için çaba sarf etmek yerine devletin iç ve dış güvenliği, adalet hizmetlerinin, tarafsızlığı, bağımsızlığı, karar alma süreçlerinin hızlandırılması ve başta da dediğim gibi tüm kurum ve kuruluşları en etkin şekilde denetleyebilecek bir sistem oluşturması gerekirken yerelden çözülmesi mümkün olan ıvır zıvır konularla kendisini meşgul etmemesi gerekir..
